تاثیر همکاری‌های نظامی ایران و روسیه بر استراتژی ژئوپلیتیکی ‌ایران

صادق خسرو[1]

دکتر عزت اله عزتی[2]

دکتر رحیم سرور[3]

[1] - دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات. Sadegh.khosroo@yahoo.com

[2]- عضو هیئت علمی و دانشیار دانشگاه آزاداسلامی، واحد علوم و تحقیقات،نویسنده مسئول،تهران، ایران.ezzatezzati78@gmail.com

3-عضو هیئت علمی و استاد دانشگاه آزاداسلامی، واحد علوم و تحقیقات استاد مشاور،تهران، ایران

چكيده

همکاری های نظامی ایران و روسیه که در نیم قرن گذشته در چارچوب تجارت سلاح و تجهیزات انجام می­گرفت تحت تاثیر عوامل ژئوپلیتیکی مختلف در دهه دوم قرن 21 از رشد قابل توجهی برخوردار بوده است، در دهه حاضر به علت تحولات ژئوپلیتیکی چون الحاق کریمه به فدراسیون روسیه،پیشروی ناتو به شرق و تقارن منافع متفاوت ایران و روسیه در جنگ بر علیه تروریست های سوریه و پیکارجویان داعش، آنها را به نوعی همکاری استراتژیک وا داشته است به گونه­ای که نیروهای مسلح آنها در کشوری که هیچکدام در آن مرز مشترکی ندارند اقدام به عملیات نظامی مشترک نموده­اند. هدف این مقاله تبیین تحولات ژئوپلیتیکی ناشی از همکاری های نظامی دو کشور و تاثیرگذاری آن بر استراتژی و یا کد ژئوپلیتیکی منطقه ای ایران می­باشد. این پژوهش از نوع کاربردی بوده و روش آن از نوع توصیفی– با رويكرد تحلیل کیفی و كمي داده­ها است و در پی پاسخ به این سئوال است که همکاری های نظامی ایران و روسیه چه تاثیری بر اتخاذ و تثبیت استراتژی ژئوپلیتیکی جمهوری اسلامی ایران در منطقه دارد؟ نتایج تحقیق نشان می دهد که مبارزه با تهدید سیاسی- امنیتی داعش که می­توانست به ضرر منافع ژئوپلتیک ایران و روسیه در منطقه تبدیل شود، ماهیت روابط دو کشور را به سمت یک همکاری استراتژیک نظامی تغییر داده ، به کد ژئوپلیتیکی ایران بعنوان یک قدرت منطقه ای وسعت و استحکام بخشیده و به تحرک نظامی ایران در جنوب غرب آسیا کمک کرده است. سایه خطر تروریسم را از دو کشور دور ساخته است و با پرس تروریسم و شرارت در مبدا، خطر ناامنی در مرزهای سرزمینی را به نحو احسنت مدیریت نموده و بستر امنیت و توسعه پایدار را مناطق مرزی فراهم آورده است .

واژگان کلیدی: ایران، روسیه، همکاری نظامی، استراتژی ژئوپلیتیکی

مقدمه

یک منطقه ژئوپلیتیکی، ژئواستراتژیکی و ژئواکونومی به دلایل مختلفی چون سرمایه های موجود و منافع اقتصادی، سیاسی و یا ایدئولوژی آن بخصوص موقعیت ویژه ای که در معادلات منطقه ای و جهانی دارد،همواره مورد توجه قدرت های بزرگ منطقه و رقبای منطقه ای است. در چنین فضائی قدرت های بزرگ منطقه ای در جهت منافع ملی خود اقدام به اعمال نفوذ، کنترل و گسترش در منطقه و تثبیت آن از طرق مختلف اعم از اعمال قدرت سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، ایدئولوژی و یا نظامی می­نمایند و بعضا در جهت نیل به این منافع دست به اتحادها، قراردادها و حتی همکاری نظامی با کشورهای قدرتمند منطقه ای و فرامنطقه‌ای می‌زنند.قدرت های بزرگ منطقه ای در مسیر رسیدن به اهداف خود از روش های گوناگونی استفاده می­کنند که آن را استراتژی ژئوپلیتیکی یا کد ژئوپلتیکی می­نامند. کد ژئوپلیتیکی متناسب با فاکتورهای تولید کننده قدرت هر کشور می تواند ملی،منطقه ای و یا جهانی باشد . قدرت های منطقه ای از ابزارهای متفاوتی برای نفوذ و کنترل خود و همچنین جلوگیری از گسترش قدرت­های رقیب در منطقه بهره می برند، زیرا افزایش قدرت های رقیب در منطقه به معنای تهدید منافع مورد نظرشان می­باشد. علاوه بر موقعیت جهانی یا عمومی موقعیت خصوصی یک کشور یعنی حدود شرکت و فعالیت او در روابط بین المللی و مناسباتش با کشورهای قدرتمند و بزرگ جهانی از عوامل ژئوپلیتیکی اثرگذار در پیشبرد استراتژی منطقه ایش می­باشد. نوع کنش با قدرت­های جهانی توسط کشورهایی که حائز شرایط لازم برای تبدیل شدن به قدرت منطقه ای هستند، رفتار قدرت­های رقیب در منطقه را تحت تاثیر قرار خواهد داد. لذا انتخاب کد ژئوپلیتیکی و استفاده از موقعیت های خصوصی از جمله موارد مهمی است که میتواند یک کشور را در نیل به اهدافش به موفقیت برساند.

در دهه دوم قرن 21 همکاری های نظامی ایران و روسیه در در جنوب غرب آسیا توسعه و سرعت بیشتری داشته است.. برای نخسین بار پس از جنگ جهانی دوم است که نیروهای نظامی یک کشور خارجی اینچنین همکاری نزدیک نظامی با ایران دارند، بطوریکه از پایگاه های نظامی ایران برای حملات هوایی خود استفاده می‌کنند.باید دید نتیجه این همکاری ها و استفاده ایران از این موقعیت خصوصی پیش آمده چه خواهد بود. آیا دستاورد این همکاری های نظامی، در آینده بر استراتژی ژئوپلیتیکی ایران و یا به عبارتی در پیشبرد کد ژئوپلیتیکی ایران تاثیر خواهد گذاشت؟ آیا این همکاری منجر به تثبیت اراده ژئوپلیتیکی ایران متناسب با توانمندی ها و موقعیت ژئوپلتیکی ایران در منطقه خواهد شد؟ دراين تحقيق محقق به دنبال این است که بطور کلی همکاری های نظامی ایران و روسیه چه تاثیری بر استراتژی ژئوپلیتیکی ایران خواهد داشت؟. این مقاله به بررسی اجمالی همکاری­های نظامی ایران و روسیه در دهه گذشته با استفاده از منابع آشکار اعم از( داخلی و خارجی) پرداخته است. مسئله اصلی تحقیق این است که همکاری­های نظامی ایران و روسیه بخصوص در دهه دوم قرن 21 چه تاثیری در استراتژی ژئوپلیتیکی منطقه­ای ایران (کد ژئوپلیتیکی)داشته است. در اين راستا هدف فرعی زير مورد توجه قرار گرفته است. 1- تحلیل و تبیین همکاری های نظامی ایران و روسیه با توجه به عوامل و پتانسیل های موجود ژئوپلیتکی ایران. اهمیت و ضرورت تحقیق؛ عوامل ایجابی که باعث اهمیت و ضرورت تحقیق شده است عبارتند از: 1- سرعت و وسعت همکاری های نظامی منطقه ای در دهه حاضر میتواند باعث همگرایی سیاسی و ارتقا همکاری استراتژیک بین ایران و روسیه شود2- باعث تحرک نظامی ایران در منطقه و پیشبرد کد ژئوپلیتیکی ایران شود. و عوامل سلبی که باعث ضرورت تحقیق میگرددعبارتند از: 1- عدم توسعه همکاری های نظامی ایران و روسیه باعث پیشروی کشورهای رغیب منطقه ای همچون عربستان در منطقه و کاهش تحرک نظامی ایران وتضعیف آن در محور مقاومت می­گردد . .فرضیه تحقیق عبارت است از اینکه به نظر میرسد همکاری های نظامی ایران و روسیه در منطقه موجب تحرک نظامی ایران و پیشبرد کد ژئوپلیتیکی ایران در منطقه(سوریه،عراق و یمن) میگردد.

همکاری های نظامی روسیه و ایران از دیرباز مورد توجه دانشمندان و صاحب نظران جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک بوده است اما بعد از بحران اوکراین و ضمیمه شدن سرزمین کریمه به خاک روسیه و تحریم های غرب علیه روسیه و از طرفی بحران سوریه در منطقه گشایش فصل جدیدی از روابط روسیه و ایران موجب گردید تا محققین و متخصصین فن به این مهم بپردازند که به خلاصه مواردی از تحقیقات صورت گرفته در این زمینه اشاره می شود: . مقاله زوج قدرت جدید ایران وروسیه در خاورمیانه، (الی کرانمایه و کادری لیک،2016) The new power couple: Russia and iran in the middle east, Ellie geranmayeh & Kadri liik,2016 در این پژوهش به این موضوع پرداخته می­شود که چگونه روابط بین ایران و روسیه به واسطه همکاری نظامی در سوریه به اوج بی­سابقه­ای رسیده و به عنوان یک ایده در مقابل نظم جهانی غرب در خاور میانه بوجود آمده است. اتحاد این دو کشور را ناپایدار و متاثر از سیاست غیر قابل پیش بینی روسیه میداند،همچنین این همکاری ها در جهت حفظ منافع امنیتی ادامه دارد. روابط نظامی ایران و روسیه، جهانگیر کرمی،1387، دوفصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز,انتشارات وزارت امور خارجه,1388یافته های این تحقیق عبارت است از اینکه این روابط استراتژیک نبوده اما از آن به عنوان« همکاری مهم» نام برده است که در سطح منطقه­ای، سیاستی بازدارنده،و در تجارت نظامی دوجانبه است. مقاله «روابط ایران و روسیه همگرایی یا واگرایی»، فصلنامه مطالعات اوراسیای مرکزی شماره12, علی اکبر جعفری، وحید ذولفقاری،1392 از جمله یافته­های این تحقیق برتری نگاه ژئوپلیتیکی بر ژئواکونومیکی در روابط ایران و روسیه می­باشد که ماهیت سیاسی روابط ایران و روسیه بر ماهیت اقتصادی آن سایه افکنده و اینکه روسیه متحد تاکتیکی ایران است و نه یک متحد استراتژیکی.

همکاری­های نظامی: همکاری نظامی میتواند به صورت روابط آموزشی،مستشاری،خرید فروش تسلیحاتی و یابه صورت عملیات مشترک (عملیاتی است که نیروهای دو کشور یا بیشتربرای اجرای یک ماموریت مشترک با یکدیگراجرا میگردد) صورت پذیرد(رستمی،1378،ص904)

ژئوپلیتیک: ئوپليتيك يا سياست جغرافيايي اثر محيط و اشكال يا پديده هاي محيطي چون، موقعيت جغرافيايي، شكل زمين، منابع كمياب، امكانات ارتباطي و انتقالي (زميني، دريايي، هوايي و فضايي)، وسايل ارتباط جمعي و ... را در تصميم گيري هاي سياسي، بويژه در سطوح گسترده منطقه اي و جهاني مطالعه مي كند» (مجتهدزاده، 1381: 128.) ژئوپليتيك شيوة قرائت و نگارش سياست بين الملل توسط صاحبان قدرت و انديشه و تأثير آنها بر تصميم گيري هاي سياسي در سطح ملي و منطقه اي است (مير حيدر, 22:1377). ژنرال فرانسوي، پيرگالوا، نويسندة اثري با عنوان ژئوپليتيك راههاي رسيدن به قدرت، منتشر در سال 1990، ژئوپليتيك را چنين تعريف مي كند: ژئوپليتيك يعني مطالعة نحوة ارتباط بين هدايت سياسي يك قدرت با برد بين المللي و چهارچوب جغرافيايي عملكرد آن.» (عزتي، 1379: 5) استرانژی ژئوپلیتیکی: شرح وظایف حکومت­ها در روابط خارجی بر اساس ظرفیت­های آن کشوررا استراتژی ژئوپلتیکی گویند(این ظرفیت­ها می­توانند ظرفیت­های داخلی و یا پیرامونی باشند).(فرجی راد،1393،ص2)

مباني مرتبط وچارچوب نظري

همکاری های نظامی خاص با قدرت­های بزرگ جهانی و متفاوت با آنچه با سایر کشورها در منطقه انجام شده است از جمله موقعیت های خصوصی می­باشد. یک قدرت منطقه ای که با سایر قدرت های نظامی جهانی در سطحی چشمگیر دست به عملیات مشترک نظامی در منطقه می زند بدونه شک منافعی همسو در آن منطقه دارند که این منافع بسته به شرایط و تحولات پیرامونی می­تواند همکاری های نظامی را از سطوح تاکتیکی و زودگذر به هرکدام از سطوح سه گانه استراتژیکی اعم از شراکت، اتحاد و یا همکاری استراتژیکی ارتقا دهد که به تناسب تحقق هرکدام از این سطوح همکاری, تحرک نظامی و پیشبرد قدرت هم­پیمان منطقه ای در منطقه ی مورد نظر افزایش خواهد یافت.این مقاله به بررسی اجمالی همکاری­های نظامی ایران و روسیه در دهه دوم قرن21 و تغییرات در چگونگی این همکاری ها در بحران سوریه با استفاده از منابع آشکار اعم از( داخلی و خارجی) را مورد بررسی قرار داده است. و در پایان نیز به بحث در مورد تاثیرات این نوع همکاری­ها در استراتژی ژئوپلیتیکی منطقه­ای ایران در منطقه و تثبیت آن پرداخته است.

شکل­گيري تحولات ژئوپلیتیکی مي­تواند ناشي از عوامل متعدد و متغيرهاي مختلفي باشد. در مناطق مختلف جهان تحولات ژئوپلیتیکی بوجود آمده زیادی که ناشی از مولفه­هاي اقتصادي، سياسي، امنيتي،نظامی و فرهنگي بوده اند را می توان يافت. ترتيبات امنيتي و همکاری های نظامی شکل­گرفته در منطقه خاورمیانه بر مبناي متغير اساسي بنام انرژي با متغيرهاي مداخله­گر متعدد ديگري همراه بوده است که تابع زمان و سطح قدرت منطقه­اي و جهاني در حال تغيير بوده است. به گونه­اي که هر چه نياز جهاني به یک منطقه بيشتر شود، ترتيبات امنيتي نيز در اين منطقه افزايش مي­يابد.

روش‌شناسی تحقیق

در این تحقیق برای نمونه گیری از روش تصادفی ساده استفاده شد. حجم نمونه بر اساس تعاداد خبرگان در دسترس و آشنا با مفاهیم و متغیرهای تحقیق بر حسب هر یک از ابعاد مطرح شده به صورت متفاوتی انتخاب شده است. به منظور تجزیه و تحلیل یافته ها متناسب با فرضیه پژوهش از از طریق بررسی اسناد و مدارک محاسبه و آمار توصیفی بر اساس طیف پنج‌گزینه‌ای ليكرت ، تجزیه تحلیل و تفسير برای هریک از گویه ها بهره گرفته شده است. بطوريكه داده­هاي كمي و كيفي هم پوشاني لازم را ايجاد نموده است.تعیین اعتبار پرسشنامه از طریق روش دونیمه‌کردن اسپيرمن براون انجام شد.و برای تعیین روایی پرسشنامه از طریق مصاحبه با صاحب نظران و گرفتن پیش آزمون روایی سئوالات پرسشنامه بهره گرفته شد. با توجه به اينكه محقق اسناد و مداركي را كه مورد ارزيابي وسنجش قرار داده است که تماماً معتبر و مربوط به همکاری های نظامي ایران و روسیه و تحولات ژئوپلتیکی منطقه ای ایران بوده، پس اعتبار آن تاييد شده است.همچنین با توجه به اينكه محقق ضمن فيش‌برداري، دقيقاً منابع مربوطه را نيز ذكر و در ذيل هر مطلب درج شده، بنابراين اعتبار مطالب توسط منابع و مدارك علمي انتخابي مشخص گردیده است.درحين فيش‌برداري از مطالب، منابع و مدارك متعدد مورد بررسی قرار گرفت ومطالبي را كه توسط چند منبع تاييد گردید با مشورت متخصصين امر انتخاب که بدين ترتیب موجب افزایش روایی اسناد و مدارک گردید.

ایران قدیمی ترین تمدن و دولت در(جنوب­غرب آسیا) را شکل داده و سابقه حضور تاریخی بیشتری نسبت به بقیه دارد و از نظر انرژی بزرگترین منابع را در کل منطقه دارا می­باشد.جغرافیای ایران از نظر موقعیت ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک حائز اهمیت می­باشد.از لحاظ ژئوپلیتیک در مرکزفرهنگ­ها و تمدن­ها قرار گرفته است و از لحاظ ژئواستراتژیک،خطوط مواصلاتی زمینی،هوائی و تا حدودی دریائی بین شرق و غرب و شمال و جنوب از ایران می­گذرد(چشمه­اعلائی،م52، 1384). موقعیت جغرافیایی ایران از وضعیت ژئوپلیتیک منحصر به فردی برخورداراست که همواره در معادلات جهانی نقش برجسته­ای به آن می­دهد. موقعیت ژئوپلیتیکی ایران با انزوا گرایی سازگار نیست و نوعی سیاست خارجی برون­گرا و فعال را به سیاست­گذاران توصیه می­کند. (خلیلی، منشادی و آزموده، 1390: 89-90) در گذشته، ژئوپلیتیک ایران به سبب عواملى، مانند منابع خام یا موقعیت گذرگاهى، مورد توجه قرار مى­گرفت، اما با پیروزى انقلاب اسلامى و سقوط شاه، ایران که یکى از متحدین امریکا و غرب در منطقه بود به نیرومندترین دشمن آن­ها در منطقه تبدیل شد(فاضلی­نیا، 1385: 21) جایگاه یک کشور در این سلسله مراتب را می توان با شماری از معیارهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و نظامی سنجید. اگر چه این درجه بندیهای قدرت تا حدی ایستا می باشند ولی معمولاً در ارزیابی بین المللی مورد استفاده قرار می گیرد. بدیهی است در ارزیابی اهمیت استراتژیک کشورها، سیاست گذاران باید سطوح قدرت خود را شناخته و مبتنی بر آن سیاست خارجی خود را برنامه ریزی کنند.(عرب حسین،1393،ص33). یکی از مهم­ترین این موارد، عوامل اعتقادی و ایدئولوژیک و در رأس آن ژئوپلیتیک اسلامی- شیعی می­باشد. ایران به لحاظ موقعیت جغرافیایی در مرکز جهان اسلام و در قلب جهان تشیع، واقع شده است که در ترکیب با عوامل و عناصر ژئوپلیتیک مهم دیگری چون ژئوپلیتیک انرژی، ژئوپلیتیک دسترسی و ژئوپلیتیک سلطه­ی موقعیت ژئوپلیتیک بسیار حساس را در خود می­بیند. این موقعیت باعث شده است تا تحولات ایران در مرکز توجهات قدرت­های جهانی و کشورهای منطقه باشد که در ترکیب با سابقه­ی تاریخی ملت ایران و پتانسیل­های ملی، چرخه و سیکل تغییرات، موقعیت ژئوپلیتیک بسیار سریعی را برای آن به دنبال داشته است.(خوجم لی،1392،ص73) استراتژی ژئوپلیتیکی صدور انقلاب اسلامی، بنیادی­ترین استراتژی ژئوپلیتیکی بعد از انقلاب بوده و است که منجر به برانگیختن حساسیت­های زیادی بین کشورهای منطقه­ای و قدرت­های جهانی شده است. محتوا و اصول این استراتژی را می­توان در بیانات اوایل انقلاب حضرت امام خمینی(ره) یافت: «ما انقلاب­مان را به تمام جهان صادر می­کنیم؛ چرا که انقلاب ما اسلامی است و تا بانگ لا اله الا الله و محمد رسول الله(ص) بر تمام جهان طنین نیفکند مبارزه هست و تا مبارزه در هر جای جهان علیه مستکبرین هست ما هستیم.» (امام خمینی، 1385، ج12: 138) یکی از توطئه­های استعماری آنان تحریف و وارونه جلوه دادن صدور انقلاب بود به گونه­ای که هدف از صدور انقلاب را که دعوت به اسلام بود به معنای تجاوز به سرزمین دیگران و جنگ و زورگیری معرفی کردند. حضرت امام خمینی(ره) در مقام تبیین معنا و مفهوم صدور انقلاب اسلامی تصریح می­کنند­: «ما که می­گوییم اسلام را می­خواهیم صادر کنیم معنایش این نیست که ما سوار طیاره بشویم و بریزیم به ممالک دیگر. یک همچون چیزی نه ما گفتیم و نه ما می­توانیم. اما آن­که ما می­توانیم این است که می­توانیم به وسیله­ی دستگاه­هایی که داریم به وسیله­ی همین صدا و سیما به وسیله­ی مطبوعات به وسیله­ی گروه­هایی که به خارج می­روند اسلام را آن طوری که هست معرفی کنیم. اگر آن طوری که هست معرفی بشود مورد قبول همه خواهد بود.» (صدور انقلاب از دیدگاه امام، 1376، 61 ـ60). در ابعاد منطقه­ای، به دلیل تعارض ایدئولوژیک انقلاب اسلامی با ایدئولوژی و منافع برخی از حکومت­ها و رهبران کشورهای منطقه و ایدئولوژی و منافع قدرت­های جهانی، انقلاب اسلامی در انزوای نسبی قرار گرفت. کشورهای عرب خلیج فارس بر اساس چنین نگاهی، دشمنی سنگینی را با جمهوری اسلامی ایران شروع کردند و با امریکا و عراق هماهنگ شدند. (صفوی و اردستانی، 1388: 41). کشورهای حوزه­ی خلیج فارس متأثر از پروژه ایران هراسی امریکا تلاش نمودند تا به تدریج وزن ژئوپلیتیکی خود را در مقابل قدرت منطقه­ای ایران بالا ببرند به ویژه که ایالات متحده هم از آن­ها حمایت سیاسی- نظامی می­کرد. سازماندهی توازن منطقه اي بدون توجه به نقش قدرتهاي بزرگ و همچنین بازیگران مؤثر منطقه اي امکان پذیر نخواهد بود. تاریخ روابط بین الملل نشان میدهد که چگونه بازیگرانی که درصدد توسعه حوزه نفوذ خود بودند، جایگاه ساختاري و قابلیت خود را در شرایط بحران از دست داده اند. به طور مثال عراق در سال 1989 براي توسعه قدرت منطقه اي خود مبادرت به اشغال کویت نمود.حمله امریکا و متحدین به عراق در ژانویه 1991 و اشغال نظامی عراق در سال 2003 را میتوان انعکاس تلاش ایالات متحده براي مقابله با فرایندهاي توسعه گرایی صدام حسین در محیط منطقه اي (درانتخاب کد منطقه اي غلط ش ) دانست.(متقی،1392،ص179)

در استراتژی ژئوپلتیکی، شما می­بایستی مشخص کنید چه شرح وظایفی در سیاست خارجی داشته باشید. لذا با انتخاب یک کد و تدبیر بایستی شرح وظایف هر کشور را مشخص کرد. در واقع بر اساس این­ظرفیت­ها کد ژئوپلتیکی مشخص می شود. اگر ظرفیت ها بسیار بالا است برای خود کد جهانی و اگر متوسط است برای خود کد منطقه­ای و اگر ظرفیت­ها پایین است بایستی برای خود کد "ملی" تعیین کرد. عوامل تاثیر گذار در تعیین کد ژئوپلتیکی عبارتند از : جمعیت کشور، وسعت، منابع، آب، کشاورزی، صنعت، همسایگان بزرگ و کوچک و ... برای مثال عراق و افغانستان که همسایه ایران هستند نمی­توانند برای خود کد ژئوپلتیکی منطقه­ای انتخاب کنند. اگر کشوری کد ژئوپلتیکی­ش را اشتباه انتخاب کند نه تنها موفق نمی شود بلکه ظرفیت­ها و انرژی خود را به هدر داده و بلکه در آستانه شکست و نابودی قرار می­گیرد. مثلا سرهنگ قذافی که با کتاب سبزش ابتدا کد جهانی "رهبری جهان عرب" و سپس با"شاه پادشاهان افریقا" کد اشتباه و منطقه­ای راانتخاب کرد، پس از صرف هزینه­های فراوان به نابودی رسید. (فرجی راد،1393،ص3)

انتخاب کد ژئوپلتیک می­تواند به هلاکت کشوری بیانجامد . مثل حزب بعث عراق که با انتخاب کد ژئوپلتیک اشتباه (رهبری جهان عرب) بدون داشتن ساحل باز دریایی و همسایگی با کشوری چون ایران به شکست انجامید و در نتیجه با حمله به کویت کد اشتباه دیگری را و در نتیجه مورد حمله کشورهای فرامنطقه­ای قرار گرفته و به کشوری ورشکسته و در آستانه فروپاشی تبدیل و تجزیه شد. نتیجه اینکه، انتخاب کد ژئوپلتیکی صحیح در استراتژی ژئوپلتیکی اهمیت زیادی دارد. هر کشور در استراتژی ژئوپلتیکی خود باید یک کد داشته باشد که بر اساس ظرفیت داخلی و حوزه پیرامونی­ش انتخاب می­گردد و به آن "کدژئوپلتیکی" آن کشور می­گویند.ژئوپلتیک منتهی به قدرت می­شود و صرفا پیشرفت موردی یک کشور مثلا در اقتصاد، تجارت و .. نمی­تواند به آن کد منطقه­ای بدهد. اما در خصوص کشوری چون ایران که بیشترین عوامل ژئوپلیتیکی را در خود دارد، تقویت و گسترش توان نطامی به کد ژئوپلیتیکی ش قدرتی مضاعف خواهد داد. اقدام های یکجانبه امریکا و گسترش ناتو به شرق(Rasizade,2003,p49)، شكست گفتمان غربگرا در روسيه،و بدنبال آن جايگزينی تفکر اوراسياگرايي (1999-1996)، موجب چرخش كامل در سياست خارجي روسيه، به رهبري پريماكوف و رويكرد «نگاه به شرق» گردید.(Crow,1994,p.34). پس از پایان گفتگوهای هسته­ای و لغو تحریم‌های اعمال شده علیه ایران،و البته تحریم­های اروپا و غرب بر علیه روسیه (بخاطر انضمام کریمه) بار دیگر روس‌ها عزم خود را برای جلب نظر ایران جهت همکاری‌های آینده در حوزه نظامی و فروش تجهیزات وسامانه های بیشتر به ایران و از همه مهمتر انجام عملیات مشترک در سوریه جزم کرده‌اند(http://www.tabnak.ir/fa/news). تحرک نظامی ایران در عراق،سوریه و یمن که در حوزه تمدنی ایران است یک کد منطقه ای مناسب و پذیرفته شده توسط جامعه جهانی می باشد.(همان منبع) . با این رویکرد، در نهایت میتوان دیپلماسی دفاعی را "بخشی از سیاستهای دولت که هدف آن ایجاد شرایط سیاسی، ملی و بین المللی مطلوب برای حفظ و گسترش ارز شهای ملی و حیاتی در برابر دشمنان بالفعل و بالقوه است" عنوان نمود.(انعامی،علمداری،1389،ص36).اعراب منطقه از گسترش روابط ایران و روسیه نگرانند. سران مرتجع عرب، به خوبی می دانند که روابط ایران و روسیه هیچگاه به مانند روابط آنها با آمریکا به شکل ارباب رعیتی نخواهد شد. جمهوری اسلامی ایران استقلال خود را حفظ خواهد کرد حتی اگر اجازه دهد که روسیه از یک پایگاه نظامی ایران استفاده کند. در حالی که اعراب استقلال خود را در مقابل آمریکا چوب حراج زده اند. در واقع سران مرتجع عرب منطقه در صدد هستند تا ایران را در انزوای سیاسی قرار دهند.ویژگی عملیات از پایگاه هوایی نوژه همدان به این است که گروه های تروریستی تکفیری از زمان عملیات با خبر نمی شوند، اما در انجام عملیات از پایگاه های روسیه در خاک سوریه با وجود جاسوسان وابسته به گروه های تروریستی، خبر این حملات به سرعت به تروریستها می رسید و آنها فرصت می یافتند پیش از آغاز عملیات هوایی موضع خود را ترک کرده و تغییر دهند. کشورهای عربی از این بابت نگران هستند که حاصل سال ها سرمایه گذاری آنها برای تربیت نیروهای تکفیری تروریستی که اکنون به میدان فرستاده اند، از بین خواهد رفت، این اقدام نمونه ای نادر، از جمهوری اسلامی بود که برای اولین بار استفاده یک قدرت خارجی را در خاک خود مجاز می دانست. این همکاری نشان دهنده تقویت قابل توجهی از روابط سیاسی و دفاعی بین دو کشور است (geranmayeh,2016:p3). ایران و روسیه در حال تغییر است و دو طرف بر اهمیت توسعه یک روابط استراتژیکی برای تامین منافع مشترک ژئوپلتیک واقف شده و قدم­های جدی هم در این زمینه برداشته­اند. دوم، این همکاری ها در بستر زمان نتایج ملموس خود را نشان میدهد

در مبحث میدانی متغیرهای تحقیق تجزیه شده و سپس سؤالات مربوط در قالب پرسشنامه 20 سئوالی از 30 نفرمتخصصین و صاحب نظران حوزه تحقیق نظرسنجی و سپس مورد تجریه و تحلیل کیفی و کمی قرارگرفته است. پرسشنامه شامل دو بخش می باشد، بخش اول ویژگی عمومی جامعه که مرتبط با تحقیق می باشد سنجیده شده است و در بخش دوم به ناثیر همکاری های نظامی ایران و روسیه بر استراتژی ژئوپلیتیکی انرژی ایران پرداخته شده است. این پرسشنامه در پاییز1396 در بین کارشناسان ، دانشجویان و متخصصین آشنا در حوزه تحقیق مربوطه توزیع گردید. همانطور که از نمودار زیر ملاحظه می­شود، نیمی از افراد پاسخ دهنده در سمت مدیر فعالیت داشته­اند و در حدود 27% از پاسخ دهندگان به عنوان مشاور در امور ژئوپلیتیکی مشغول بوده اند و 10% آنها بعنوان کارشناس مسایل جغرافیای سیاسی انجام وظیفه می نموده­اند. از این رو می­توان نتیجه گرفت که تقریبا بیش از 85% پاسخ دهندگان دارای مسئولیت­های اجرایی و فنی مناسب با این پژوهش بوده­اند.

                      شکل (1): نمودار دایره­ای وضعیت شغلی افراد مصاحبه شده

همچنین با توجه به نمودار میله­ای ترسیم شده در شکل 2، مشاهده می­شود که از 30 شخص مصاحبه شده، 13 نفر دارای سابقه 10 الی 15 سال، 8 نفر دارای سابقه بیشتر از 15 سال، 7 نفر دارای سابقه بین 5 تا 10 سال و مابقی نیز بین 1تا5 سال سابقه تحلیل مسایل جغرافیای سیاسی را دارا می­باشند. این مطلب حاکی از آن است که افراد مصاحبه شده دارای سابقه­ای نسبتا مناسب در زمینه تحقیق و بررسی مسایل مربوط به همکاری­های نظامی و تحولات ژئوپلیتیکی منطقه بوده اند.این موضوع نیز از نمودار شکل 2 نیز قابل برداشت است. از این نمودار که مقایسه­ای بین وضعیت شغلی و میزان آشنایی افراد به تحولات ژئوپلیتیکی و مسایل مربوط به آن را انجام داده است، به سادگی می­توان مشاهده کرد که مدیران دارای سطح دانش و آشنایی بیشتری نسبت به سه گروه کارشناسان، مشاوران و دانشجویان هستند.

                        شکل (2): نمودار میله­ای میزان سابقه کاری مصاحبه­شوندگان.

یکی از موضوعات مهم و پرچالش در جغرافیای سیاسی،منطقه جنوب غرب آسیا، و بویژه روابط بین ایران و روسیه مسئله میزان تاثیر همکاری نظامی دو کشور ایران و روسیه بر روی تحولات ژئوپلیتیکی و کد ژئوپلیتیکی جمهوری اسلامی ایران می باشد. در این قسمت به بررسی میزان تاثیر همکاری نظامی دو کشور ایران و روسیه بر روی تحولات ژئوپلیتیکی و کد ژئوپلیتیکی پرداخته­ایم. با توجه به نظر مصاحبه­ شوندگان که در شکل 3 نمایش داده شده است می­توان دریافت که میزان تاثیر همکاری­های نظامی بر تحولات ژئوپلیتیکی زیاد و خیلی زیاد است. این درحالی است که همه افرادی که تاثیر تحولات ژئوپلیتیکی را خیلی زیاد دانسته­اند، میزان تاثیر این همکاری­ها بر روی کد ژئوپلیتیکی را متوسط ارزیابی کرده­اند اما کسانی که این تاثیر را زیاد دانسته­اند دارای نظری متفاوت بوده­اند. این افراد عقیده دارند که کد ژئوپلیتیکی تاثیرپذیری بیشتری از میزان همکاری­های نظامی داشته است.

    شکل (3): نمودار میله­ای میزان تاثیر همکاری­های نظامی دو کشور بر تحولات ژئوپلیتیکی و کد ژئوپلیتیکی.

در سوال­های 3 الی 5 از این پرسشنامه، به ترتیب ما موضوعات تاثیر قراردادهای خرید و فروش تجهیزات و تسلیحات متعارف نظامی بین دو کشور، تاثیر همکاری­های مستشاری و اطلاعاتی بین دو کشور و همچنین تاثیر دیپلماسی نظامی، استراتژیکی و آمد و شد فرماندهان نیروی­های نظامی بین دو کشور بر تحولات ژئوپلیتیکی و کد منطقه­ای ایران را مورد مطالعه قرار داده­ایم. نتایج این نظرسنجی در جدول شماره (1) خلاصه شده است. این جدول حاوی فراوانی­های نظرات پاسخ دهندگان به همراه مد نظرات (داده­ای که بیشترین فراوانی را دارا می­باشد) است. با توجه به این جدول مشاهده می­شود که مصاحبه شوندگان میزان تاثیر قراردادهای خرید و فروش تجهیزات و تسلیحات متعارف نظامی بین دو کشور بر تحولات ژئوپلیتیکی و استراتژی منطقه ای جمهور اسلامی ایران را متوسط به بالا دانسته­اند که نظر اکثریت آنها زیاد بود است. این درحالی است که آنها میزان تاثیر همکاری­های مستشاری و اطلاعاتی بین دو کشور بر تحولات ژئوپلیتیکی را بصورت متغییر جواب داده و نظر اکثریتشان این تاثیر متوسط بوده است. به همین ترتیب مصاحبه شوندگان در پاسخ به سوال تاثیر دیپلماسی نظامی استراتژیکی و آمد و شد فرماندهان نیروی­های نظامی بین دو کشور بر تحولات ژئوپلیتیکی دارای نظر متفاوت بوده­اند ولی بیشتر این پاسخ­ها را زیاد و متوسط در برگرفته است که می­توان نتیجه گرفت که این عامل دارای تاثیری متوسط رو به زیاد است.

جدول شماره(1): جدول فراوانی پاسخ دهندگان به سوالات 3 الی 5 پرسشنامه به همراه مد جواب­ها

   تاثیر     

سوال

تاثیر قراردادهای خرید و فروش تجهیزات و تسلیحات متعارف نظامی بین دو کشور

تاثیر همکاری­های مستشاری و اطلاعاتی بین دو کشور

تاثیر دیپلماسی نظامی استراتژیکی و آمد و شد فرماندهان نیروی­های نظامی بین دو کشور

خیلی زیاد

3

2

2

زیاد

17 (مد)

7

19 (مد)

متوسط

10

18 (مد)

8

کم

0

3

1

خیلی کم

0

0

0

  

 نتیجه گیری:

تحلیل و ارزیابی یافته های کتابخانه ای و اسنادی مربوط به فرضیه پژوهش در شاخص های مورد مطالعه نشان می دهد که عوامل ژئوپلیتیکی ایران اعم از « وسعت، جمعیت، موقعیت جغرافیائی ، منابع و معادن، قدرت نظامی و همچنین سرمایه انسانی» به گونه­ای است که بصورت بالقوه از توان مناسبی در تاثیر گذاری بر منطقه پیرامونی خود برخوردار میباشد. جایگاه ایران در اکثر نظریه­های ژئوپلیتیکی، اعم از نظریه های بری و بحری و هوایی ویا نظریه هارتلند انرژی جایگاهی ویژه و نقش گذرگاهی، تعدیل کننده قدرت با رسیه را دارد.

پس از رخدادهای مختلفی اعم از الحاق کریمه به خاک روسیه، بحران اوکراین و خطر پیشروی ناتو به شرق و بخطر افتادن پایگاه های نظامی روسیه و متقارن شدن منافع روسیه با سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در سوریه، ضمن سرعت گرفتن همکاری های کمی و کیقی نظامی بین دو کشور نسبت به هفتاد سال پیش و منافع و اهداف متفاوتی که ایران و روسیه در حفظ حکومت قانونی سوریه در مقابل تروریست های تکفیری و داعش که حجم حد اکثری سرزمین سوریه و عراق را اشغال و تصرف خود داشتند، موجب شد تا همکاری نظامی ایران و روسیه بتدریج از سطح صادرات و واردات اسلحه و تجهیزات به یک سطحه بسیار بالا ارتقا یابد، بطوری که برای دومین بار و در سطحی بسیار گسترده­تر پس از عملیات نیروهای نظامی ایران و امریکا در عمان (جنگ ظفار)، این بار نیروهای نظامی ایران و روسیه برای رسیدن به منافع متفاوت خود با تشکیل یک نیروی مشترک و مرکب در فضای منطقه­ای خاورمیانه و در کشوری که هیچکدام مرز زمینی با آن ندارند اقدام به یک عملیات پیچیده و مشترک نظامی می­نمایند که بدونه شک حضور قدرت منطقه­ای ایران را به رخ می­کشید. بدبینی بسیاری از سیاستمدارن به گسترش روابط نظامی ایران و روسیه به دلیل احتمال بد عهدی طرف مقابل در میانه راه است .اگرچه متحدان ضعیق­تر ممکن است وجه­المصالحه­ی قدرت­های بزرگ قرار بگیرند.اصولا سوء استفاده از متحدان ضعیف و محتاج برای پیشبرد علایق و مقاصد،کاری است که هر دو ابرقدرت (امریکا و شوروی) به تکرار مرتکب ان شده اند.اگر شوروی،لهستان را با آلمان هیتلری تقسیم کرد، امریکا نیز در جنگ هند و پاکستان، از کمک به متحد خود پاکستان،طفره رفت.(کالینز، 1383:227) اما در نهایت میتوان دیپلماسی دفاعی را "بخشی از سیاستهای دولت که هدف آن ایجاد شرایط سیاسی، ملی و بین المللی مطلوب برای حفظ و گسترش ارز شهای ملی و حیاتی در برابر دشمنان بالفعل و بالقوه است" عنوان نمود.(انعامی،علمداری،1389،ص36). که در صورت اتخاذ یک دیپلماسی دفاعی آینده نگر و منعطف ریک این نوع همکاری ها به حد اقل خواهد رسید.

اما نقطه عطف همچنان تقویت ائتلاف جدید سیاسی بین دو کشور در مسائل منطقه­ای است. مبارزه با تهدید سیاسی- امنیتی داعش که می­توانست به ضرر منافع ژئوپلتیک ایران و روسیه در منطقه تبدیل شود ماهیت روابط دو کشور را به سمت یک همکاری نظامی منطقه ای تغییر داده است. هر چند داشتن روابط (تجاری ـ اقتصادی) توانمند و پایدار با کشور­های پیرامونی از اصول اولیه برای تبدیل شدن به یک قدرت منطقه­ای است. . در سال‌های اخیر، عنصر سوءظن و بدبینی از روابط دو کشور کنار رفته و تفاهم مابین ایران و روسیه دارای پیامدهای متعدد شده است. مهم‌ترین پیامد این مناسبات آن بوده است که به هر رو از دست‌اندازی مستقیم و راحت غرب به مناطق آسیای مرکزی، دریای خزر و قفقاز جلوگیری کرده است. ( ملکی،1396،ص16). در مجموع با معادلات فوق می­توان گفت که ماهیت روابط ایران و روسیه در حال تغییر است و دو طرف بر اهمیت توسعه یک روابط استراتژیکی برای تامین منافع مشترک ژئوپلتیک واقف شده و قدم­های جدی هم در این زمینه برداشته­اند این تحول جدید برای ایران یک فرصت است و بر اهمیت ژئوپلیتیک آن در نزد غربی­ها و متحدین منطقه­ایش می­افزاید و کد ژئوپلیتیکی منطقه ای ایران را که بدرستی انتخاب شده است را تحکیم مینماید.

در حالی که پیمان­های نظامی موجود در منطقه، همچون پیمان امنیتی شورای همکاری کشورهای خلیج فارس و همکاری­های نظامی کشورهای منطقه خاورمیانه و بخصوص همسایگان ایران با ناتو و کشورهای غربی، حضور نظامی ایالات متحده امریکا در عراق و افغانستان می­رفت تا به نوعی ایران را به عنوان یک قدرت منطقه­ای در محاق قرار بدهد، عملیات نظامی ایران و روسیه تحت یک نیروی نظامی مرکب و مشترک در سوریه ،تشکیل کمیته چهارجانبه اطلاعاتی در عراق http://www.isna.ir/news)). و پشتیبانی­های فنآوری و مونتاژی در یمن باعث شد تا تحرک و نفوذ نظامی ایران در منطقه بیشتر شده و پتانسیل بالقوه ایران به عنوان یک قدرت منطقه­ای بالفعل شده و و استراتژی ژئوپلیتیکی خود را در منطقه جنوب و غرب آسیا تحکیم و تثبیت بنماید. همکاری­های نظامی ایران و روسیه نیز در زمینه واردات و صادرات و تامین سلاح و تجهیزات، عملیات مستشاری، اطلاعاتی و فن آوری تاثیرمتوسط و رو به زیادی در پیشبرد استراتژی منطقه ای ایران در منطقه دارند ولیکن آنچه که این همکاری­ها را از سایر همکاری­های اینچنینی در منطقه متمایز کرده است عملیات نظامی مرکب و مشترک در یکی از کشورهای منطقه که هیچکدام با آن هم­مرز نیستند می باشد که در سطح زیادی به اعمال و سرعت بخشیدن به کد ژئوپلیتیکی منطقه­ای ایران و نفوذ سیاسی و نظامی او در کشورهای سوریه،عراق و یمن منجر شده است. لذا با توجه به داده­های کتابخانه ای و میدانی و تحلیل آنها در سطرهای فوق در ارتباط با فرضییه پژوهش مبنی بر تاثیر همکاری­های نظامی ایران و روسیه بر رویکرد استراتژی منطقه­ای ایران و تثبیت و تحرک نظامی ایران در کشورهای منطقه ، این فرضیه مورد تایید واقع می­گردد. همکاری نظامی ایران و روسیه استراتژی منطقه­ای یا کد ژئوپلیتیکی ایران را در ارتباط با کشورهای سوریه، عراق و یمن را تحت تاثیر قرار داده و تحرک نظامی ایران را در منطقه گسترش داده است.تا جایی که منافع مشترک ایران و روسیه اجازه بدهد، و تا زمانی که منافع ملی ایران در گرو همکاری با روسیه باشد، اقدامات مشترک نظامی توانسته است کد ژئوپلیتیکی منطقه ای جمهوری اسلامی ایران در منطقه سرعت و اسنحکام ببخشد و ضمن آن سایه خطر تروریسم را از سر دو کشور دور ساخته و خطر ناامنی در مرزهای غربی و سرزمینی که توسط تروریسم داعشی و جریان سلفی تهدید می شد را به نحو احسنت مدیریت وبا پرس تروریسم و شرارت در نطفه احیا موجبات پیشرفت و توسعه پایدار را مناطق مرزی فراهم آورد .

پیشنهاد‌ها

با تبیین مسائل سیاسی،نظامی، و رفع ابهامات مابین ایران و روسیه برای رسیدن به یک همکاری استراتژیکی پایدار و بهره برداری از ظرفیت های همگرایی در منطقه به منظور گذر از تنگناهای سیاست خارجی و ایجاد رابطه متقابل پایدار با بهره گیری از ظرفیت ها و فرصت های امنیتی و دفاعی موجود و میزان همکاری و چگونگی آن را در برابر واقعیت های موجود اقدام و با استحکام استراتژی منطقه ای ایران وتداوم آن تلاش لازم را بعمل آورد. ایران باید از این فرصت در جهت تقویت نقش مستقل خود و ایجاد تعادل در روابط منطقه­ای و معادلات جهانی استفاده کند.

فهرست منابع:

الف- منابع فارسی

-        متقی،ابراهیم،تحول رهیافت موازنه قدرت در نظم­هاي منطقه اي،فصلنامه راهبرد،شماره67،1392

-        خلیلی، محسن، بایستگی­های ژئواکونومیک توسعه­ی منطقه­ی جنوب شرق ایران، فصل­نامه­ی روابط خارجی، سال سوم، شماره­ی چهارم، زمستان1390، صص.81-124

-        فاضلی­نیا، نفیسه، ژئوپلیتیک شیعه و مسئله­ی امنیت ملی ایران، فصل­نامه­ی شیعه­شناسی، سال چهارم، بهار 1385، شماره­ی 13، صص. 21-36.

-        خوجم لی، عبدالوهاب، تبیین موقعیت ژئوپلیتیک ایران،فصلنامه تخصصی مطالعات دفاع مفدس، نگین،بهار1392،ص71.

-        امام خمینی، سیدروح­الله، صحیفه امام: مجموعه آثار امام خمینی(ص)، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، جلد 12، 1385.

-        خلیلی, محسن, ژنوم­های ژئوپلیتیک تاثیر­گذار بر کدهای رفتاری در سیاست خارجی ایران و روسیه, فصلنامه سیاست جهانی،1393.

-        عزتی،عزت اله.ژئوپلیتیک در قرن بیست و یکم،انتشارات سمت،1382

-        مير حيدر، دره (1377). « ژئوپليتيك ارائه تعريفي جديد». فصلنامه تحقيقات جغرافيايي. سال سيزدهم، شماره 4. مشهد: زمستان 1377

-        مجتهدزاده،پیروز،ایده­های ژئوپلیتیکی و واقعیت­های ایرانی،تهران،نشر نی،1379،ص283

-        رستمی محمود،فرهنگ اصطلاحات نظامی،ستاد مشترک آجا،1378، 904

-        فرجی راد،بنیان های ژئوپلیتیکی،جزوه آ«موزشی دانشگاهعلوم و تحقبقات،1393

-        کرمی, جهانگیر؛ سنایی،مهدی روابط نظامی ایران و روسیه, دوفصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز,انتشارات وزارت امور خارجه,1387,ص4

-        جلالی،علی­احمد،همکاری همه جانبه ایران و روسیه،فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز،سال یازدهم،شماره41،بهار1382،ص165

-        مجتهدزاده، پیروز، جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی، تهران: سمت،1381.

-        صفوی، یحیی، مبدأ تحول در استراتژی نظامی ایران عملیات ثأمن­الائمه، تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، 1388.

-        عرب،حسین،کدهای ژئوپلینیک یا اسستراتژی ژئوپلیتیک،نشر ابومسلم،کتابدارطوس، 1393.

-        ملکی،عباس،سیر تحول در روابط ایران و روسیه،فصلنامه مطالعات راهبردی،شماره9،جلد سوم، 1396.

-        انعامی،علمداری، سهراب،«دیپلماسی دفاعی اروپا »،فصنامه راهبرد دفاعی،ش31،1389.

-        - کالینز،جان ام.«استراتژی بزرگ،اصول و رویه­ها»ترجمه کورش بایندر،دفتر مطالعات سیاسی و بین­المللی،چاپ سوم،بهار1383.

-        اصولی،قاسم،واکاوی روابط ایران و روسیه در سطوح منطقه ای و بین المللی، قصلنامه سیاست خارجی،سال بیست و هفتم،شماره یک،بهار1392.

-        - چشمه­اعلائی،م،«جمهوری اسلامی ایران و تحولات حوزه قفقاز و آسیای مرکزی»فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز،انتشارات وزارت امور خارجه،شماره52، 1384.

 

 

 

       ب – منابع انگليسي

 

- Ellie geranmayeh & Kadri liik, Published by the European council on foreign relations,The new power couple: Russia and iran in the middle east,september 2016,London

- Crow, Suzanne (1994), «Russia Promotes the CIS as an International Organization», RFE/RL Research Report, Vol.3, No.19, Available at: www.rfe/rl-russia-promotescis international-organization, (accesses on, 4/4/2011

 - Katz, Mark N. (2008), «Russian- Iranian Relations in the Ahmadinejad Era Foreign Policy, Available at: Http://www.foreign policy-article/ir, (accesses on, 10/11/ 2010) pp.205

ب- سايت‌ها:

 http://www.iras.ir/fa/doc/note/116

-http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=-

-http://www.isna.ir/news 

-http://www.russiaviewer.com//fa/doc/video

- (http://www.tabnak.ir/fa/news)

The impact of Iran-Russia military cooperation on Iran's geopolitical strategy.

 

By:DR Ezzatollah Ezzati

 

Name Student: sadegh.khosroo

Dr.rahem sarvar

Abstract

The military cooperation between Iran and Russia, which had been operating within the framework of weapons and equipment trade over the past half century, has grown significantly since the second decade of the 21st century due to various geopolitical factors. In the past decade, due to geopolitical developments such as the annexation of the Crimea The Russian Federation, the advance of NATO to the East and the symmetry of the different interests of Iran and Russia in the war against the Syrian terrorists and the ISIL militants have made them somehow strategic cooperation, in such a way that their armed forces in a country where none of them share a common border Not having joined joint military operations. The purpose of this article is to explain the geopolitical developments arising from the military cooperation of the two countries and its impact on the regional geopolitical strategy or code. This is an applied research and its methodology is descriptive-qualitative and quantitative analysis of data. It seeks to answer the question of how the Iranian-Russian military cooperation influences the adoption and consolidation of the geopolitical strategy of the Islamic Republic of Iran in Are there areas? The results of the research show that the fight against ISIL's political-security threat, which could have detrimental to the geopolitical interests of Iran and Russia in the region, changed the nature of the two-state relations towards a strategic military cooperation, the geopolitical code of Iran as a power The region has expanded and strengthened Iran's military mobility in Southwest Asia. The shadow of the threat of terrorism has been removed from both countries and, with the onset of terrorism and evil at the source, has managed the risk of insecurity on the land borders and has provided a framework for security and sustainable development at the border areas.

Keywords: Iran, Russia, military cooperation, geopolitical strategy

.